Wraz z wprowadzeniem ustawy StaRUG (ustawa o ramach stabilizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstw), ustawodawca niemiecki ustanowił ramy prawne umożliwiające restrukturyzację przedsiębiorstw poza formalnym postępowaniem upadłościowym.

Zgodnie z § 1 ust. 1 StaRUG, członkowie organów zarządzających osoby prawnej mają obowiązek ciągłego monitorowania zdarzeń, które mogą zagrozić dalszemu istnieniu przedsiębiorstwa. W przypadku zidentyfikowania takich zagrożeń muszą oni niezwłocznie podjąć odpowiednie środki zaradcze oraz poinformować właściwe organy nadzorcze w przedsiębiorstwie. Jeżeli środki te dotyczą kompetencji innych organów, również te organy należy niezwłocznie zaangażować.

Z powyższego wynikają następujące podstawowe obowiązki kierownictwa:

1. Obowiązek ciągłego monitorowania ryzyk,

2. Obowiązek podejmowania odpowiednich środków zaradczych,

3. Obowiązek raportowania do organów nadzorczych,

4. Obowiązek angażowania innych właściwych organów, jeśli jest to konieczne.

Ustawa StaRUG nie określa szczegółowo zakresu obowiązków w zakresie wczesnego wykrywania zagrożeń. W uzasadnieniu ustawowym wskazano jednak na wcześniejszą ustawę KonTraG (ustawa o kontroli i przejrzystości w przedsiębiorstwach), która podkreśla, że kształt systemu wczesnego ostrzegania zależy od specyfiki danego przedsiębiorstwa – jego wielkości, struktury i dostępu do rynku kapitałowego. W związku z tym kierownictwu należy przyznać pewien zakres uznaniowości – pod warunkiem, że system jest w stanie realizować ustawowe obowiązki w sposób skuteczny.

W celu spełnienia wymagań określonych w § 1 StaRUG sprawdziły się w szczególności następujące środki:

1. Planowanie płynności z horyzontem 18–24 miesięcy

Zaleca się stosowanie zintegrowanego, bieżąco aktualizowanego planowania płynności i finansów z horyzontem 18–24 miesięcy. Pozwala to na wczesne wykrycie potencjalnych niedoborów płynności i umożliwia szybką reakcję.

2. Regularna i strukturalna identyfikacja ryzyk

Ryzyka – zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne, w tym wynikające z otoczenia politycznego lub gospodarczego – powinny być regularnie identyfikowane i analizowane przy użyciu ustrukturyzowanych metod. Kreatywne techniki, takie jak burza mózgów, są zazwyczaj niewystarczające. Zamiast nich należy stosować systematyczne podejścia, które umożliwiają kompleksową identyfikację zagrożeń. W przypadku wewnętrznych źródeł kryzysu zaleca się wykorzystanie narzędzi do analizy modelu biznesowego. Techniki kreatywne należy uzupełniać standardowymi listami kontrolnymi.

3. Ciągłe monitorowanie ryzyk z wykorzystaniem wskaźników wyprzedzających

Modele teoretyczne wczesnego wykrywania kryzysów dzielą się na:

• Wczesne ostrzeganie (oparte na wskaźnikach i prognozach),

• Wczesne wykrywanie (oparte na wskaźnikach z funkcją prognostyczną),

• Wczesną diagnozę (bazującą na słabych sygnałach, trudnych do ilościowego ujęcia).

W praktyce za najbardziej skuteczne uważa się wykrywanie oparte na wskaźnikach. Ryzyka mogą być obrazowane za pomocą zrównoważonej karty wyników (Balanced Scorecard), dostosowanej do wczesnego wykrywania zagrożeń, zawierającej odpowiednie wskaźniki wyprzedzające. Przykładowo liczba nowych zapytań klientów może stanowić wskaźnik przyszłych przychodów. Wskaźnik jest uznawany za jakościowy, jeżeli zależność między obserwowanym obszarem problemowym (indikandum) a wskaźnikiem jest wiarygodna i mierzalna.

4. Ustanowienie systemu raportowania i udokumentowanych procedur

Aby system wczesnego wykrywania ryzyk był skuteczny, konieczna jest staranna dokumentacja, która powinna zawierać co najmniej:

• zastosowane metody identyfikacji ryzyk,

• częstotliwość aktualizacji,

• jasno określone odpowiedzialności oraz

• procedurę raportowania do właściwych organów nadzorczych (np. rady nadzorczej lub rady doradczej).

5. Agregacja ryzyk w uzasadnionych przypadkach

W określonych sytuacjach konieczna może być agregacja ryzyk. Polega ona na ilościowej ocenie całkowitej ekspozycji na ryzyko, np. przy użyciu symulacji Monte Carlo, aby określić, jaka maksymalna strata nie zostanie przekroczona z 95-procentowym prawdopodobieństwem. Podejście to jest szczególnie użyteczne w przypadku licznych, współzależnych ryzyk.

Wnioski

StaRUG nakłada na kierownictwo nie tylko obowiązek reagowania na istniejące kryzysy, lecz również obowiązek proaktywnego wykrywania zagrożeń dla ciągłości działania przedsiębiorstwa. Ustanowienie strukturalnego systemu wczesnego ostrzegania jest zatem nie tylko dobrą praktyką – ale też wymogiem prawnym. W szczególności w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw, taki system stanowi istotny element trwałego zabezpieczenia działalności.

Chcą się Państwo dowiedzieć, jak wdrożyć zgodny z prawem i opłacalny ekonomicznie system wczesnego wykrywania kryzysów, dostosowany do specyfiki Państwa firmy? Skontaktujcie się z nami – z przyjemnością doradzimy.

‍

‍